Tổng hợp những tranh luận cũ của tôi về Bitcoin - Phần 2 - Crypto Philosophy

*** Những đoạn comment sau đây tổng hợp những phản biện của tôi nhiều năm trước về Bitcoin trong cái thời điểm mà câu cửa miệng của cộng đồng đối với tiền mật mã là lừa đảo, đa cấp, vô giá trị,… chứ không phải nhận được thái độ im lặng như thời bây giờ 2020-2021 ***

Tầm nhìn các chính trị gia và kinh tế nói Bitcoin không có giá trị?

-Giá trị của món hàng ở chổ tốn bao nhiêu công sức để sản xuất món hàng đó, đây là kinh tế chính trị cổ điến từ Adam đến Marx chứng minh và không thể chối bỏ. Đối với Bitcoin, món hàng này đòi hỏi năng lượng đầu vào (tức là điện) để có thể sản xuất ra Bitcoin. Mà điện thì không bao giờ là vô giá trị vì cần nhiều sức lao động khác để tạo ra sản phẩm điện đó.
Bồ chả biết gì về kinh tế học cổ điển khi cố phán “giá trị” của món hàng là “giá cả” của nó mà bồ thấy bên ngoài, giá cả là do quy luật cung cầu nắm còn giá trị là do sức sản xuất chi phối. Giá cả xoay quanh giá trị và cố hiện mình như là giá trị. Có thể giá cả của Bitcoin hiện nay không phản ánh đúng giá trị sức lao động đã tạo ra nó, nhưng không phải vì thế mà dám nói “Bitcoin không có giá trị, giá trị (giá cả) bitcoin ở chỗ bao nhiêu người cần nó. bao nhiêu người đang hi vọng vào nó” – ngay cả việc không biết mình đang nói về “giá trị” hay “giá cả” mà cũng muốn nhảy vào phân tích tính chất kinh tế của 1 hàng hóa.
-Cứ giả sử như Bitcoin là 1 nhân vật game được thiết kế có tính chất không hữu hình để mà cầm nắm được, nhân vật game này cần bồ chạy 1 cái xe đạp ra điện để cung cấp điện duy trì nó, vậy là nhân vật này “giá trị” phụ thuộc vào số lượng sức lao động bạn đã móc ra khỏi cơ thế (tất nhiên bạn có quyền bỏ tiền túi mướn ai đó cung cấp điện thay thế là tùy); còn “giá cả” nhân vật này trên mạng mọi người mua bán với nhau là tùy thuộc vào quy luật cung cầu giữa số người muốn mua nhân vật này và số người sản xuất nhân vật này. Còn giá trị đương nhiên luôn được quy định bởi số năng lượng trung bình có tính chất xã hội giữa những người đào bitcoin với nhau đã tiêu tốn để làm ra sản phẩm.
-Tôi chứng minh được Bitcoin cũng như một “sản phẩm đồ họa” luận lý trên PC của designer, như một sản phẩm như 1 “nhân vật game” trong LMHT là sự cộng tác giữa designer + programer, … sản phẩm này có đầy đủ giá trị sử dụng + giá trị sức lao động là 2 mặt yêu cầu của bất kỳ hàng hóa nào khác trong định nghĩa về một hàng hóa của kinh tế học. Do đó Bitcoin cũng có giá trị như bất kỳ hàng hóa nào khác, cho đến khi nào con người vẫn còn tốn công sức để tạo ra nó + đến khi nào nó vẫn có giá trị sử dụng… thì đến lúc đó nó vẫn là hàng hóa có giá trị. Còn bạn vui lòng đưa info đầy đủ về “tầm nhìn các chính trị gia và kinh tế” và cách họ chứng minh Bitcoin không có giá trị và không phải là 1 hàng hóa, rồi do đó không có 1 trong 2 mặt yêu cầu của 1 hàng hóa phải có là: làm hộc máu mồm ra mới sx được sản phẩm + không dùng được vào một ích lợi nào mà con người cần thiết cả.

Bitcoin có giá cả ảo chứ không có giá trị thực?

Bitcoin có “giá trị” và “giá cả”, giá cả là cái bạn thấy bên ngoài của Bitcoin, còn giá trị là cái nội tại bên trong Bitcoin, giá do nhu cầu chi phối còn giá trị do năng suất lao động trung bình xã hội trong từng thời điểm chi phối. Sức mua + bán do nhu cầu của con người nhưng sức sản xuất do khả năng sản xuất của con người. Trong thời điểm hiện tại “giá cả” có thể xem trên các trang thông tin sàn giao dịch, còn giá trị được ước tính bằng khả năng tạo ra và cung ứng điện (năng lượng trung bình) của tất cả những người khai thác Bitcoin. Giá trị của Bitcoin nằm ở chổ giá trị thật của năng lượng đã tạo ra nó, vì sẽ có vị trí điện rẻ và có chổ lại điện giá cao, nên nó sẽ lấy giá trị trung bình của điện giữa tất cả những người đào. Nhưng Bitcoin không phải là điện nữa, mà nó đã trở thành Bitcoin, Bitcoin không thể dùng để sắp sáng như điện, tính chất vật lý hóa học đã bị biến đổi để trở thành một vật thế khác không được hữu hình như điện nữa mà là ở dạng luận lý như Bitcoin. (Và lúc này Bitcoin như là một nhân vật game được designer + programer tốn công thiết kế ra vậy)
“Giá” sẽ chạy xung quanh “giá trị” cố hiện mình như là giá trị, nhưng cũng có thể xa rời giá trị (nếu nó là bong bóng) giá sẽ đội giá so với giá trị, khoảng cách giá và giá trị chính là độ lớn của bong bóng. Ví dụ:
-Giá Bitcoin quá cao mà thực tế tổng số giá điện đã dùng để tạo ra nó không cao mà lại rất rẻ => tạo ra Bitcoin cũng không quá khó => Bitcoin nhiều => nhưng chẳng qua vì lý do gì đó gian thương ém lại => khiến bong bóng Bitcoin rất lớn
-Giá Bitcoin thấp mà trong thực tế tổng số giá điện đã dùng cũng đã rất nhiều mà không ăn thua => tạo ra Bitcoin cũng rất ít vì quá khó => thợ đào đã quá hao tổn nguyên khí để đào mà Bitcoin vẫn ít => buộc phải giữ lại Bitcoin mà không muốn bán vì sợ lỗ => Giá trị nội tại Bitcoin sẽ cũng rất cao dù cho tạm thấy tình thế giá Bitcoin thấp.
Việc giữ hay bán Bitcoin của thợ đào phụ thuộc vào tình thế và chiến lược lao động của họ, nếu họ giữ mãi không bán cũng không được vì đòi hỏi tiền lời để tái đầu tư sản xuất, bán tống bán tháo lại làm giảm cầu tăng cung… cho nên bài toán cung cầu này cũng đã tương đối cân bằng cho “giá” và “giá trị” không quá xa rời nhau.
Là một nhà đầu tư thông thái, tốt nhất bạn nên mua 1 món hàng dựa vào khả năng của chính bạn có thể đánh giá đúng “giá trị” của món hàng đó mà mua, không nên đánh giá món hàng đó dựa vào “giá cả” mà mua, sẽ dễ bị dính vào mấy con bong bóng lộ.

Làm sao biết được Bitcoin có phải bong bóng hay không và mức giá nào phải hay không phải là giá ảo?

Bạn phải phân biệt rõ được món hàng mà bạn muốn đầu tư nó có 2 khía cạnh dính liền luôn không tách rời đó là: Bitcoin cũng như bất kỳ món hàng nào khác, nó có “giá trị” và “giá cả”, giá cả là cái bạn thấy bên ngoài của Bitcoin, còn giá trị là cái nội tại bên trong Bitcoin, ‘giá cả’ do nhu cầu chi phối còn ‘giá trị’ do năng suất lao động trung bình xã hội trong từng thời điểm chi phối. Sức “mua + bán” do “nhu cầu + trữ lượng” của con người đang có nhưng sức sản xuất lại do khả năng sản xuất của con người. Trong thời điểm hiện tại “giá cả” có thể xem trên các trang thông tin sàn giao dịch, còn giá trị được ước tính bằng khả năng sử dụng và cung ứng điện (năng lượng trung bình) của tất cả những người khai thác Bitcoin. Giá trị của Bitcoin nằm ở chổ giá trị thật của năng lượng đã tạo ra nó, và do sẽ có vị trí điện rẻ và có chổ lại điện giá cao, chổ xài máy đào công nghệ mới chổ đào công nghệ cũ… chổ thì đào năng suất cao – trung bình – thấp… nên nó sẽ lấy giá trị trung bình của điện hay năng suất sản xuất giữa tất cả những người đào. Nhưng phải nhớ rằng lúc này Bitcoin không phải còn là điện nữa, mà điện nó đã trở thành Bitcoin, Bitcoin không thể dùng để sắp sáng như điện, tính chất vật lý hóa học của nó đã bị biến đổi để trở thành một vật thế khác không được hữu hình như điện nữa mà là ở dạng luận lý như Bitcoin. (Lúc này Bitcoin như là một nhân vật game được designer + programer tốn công thiết kế ra vậy)
“Giá” sẽ chạy xung quanh “giá trị” cố hiện mình như là giá trị, nhưng cũng có thể xa rời giá trị (nếu nó là bong bóng) giá sẽ đội giá so với giá trị, khoảng cách giá và giá trị chính là độ lớn của bong bóng. Ví dụ:
-Giá Bitcoin quá cao mà thực tế tổng số giá điện dùng để tạo ra nó không cao mà lại rất rẻ => tạo ra Bitcoin cũng không quá khó => Bitcoin nhiều => nhưng chẳng qua vì lý do gì đó như cá mập gian thương ém lại => khiến bong bóng Bitcoin rất lớn.
-Giá Bitcoin thấp mà trong thực tế tổng số giá điện đã dùng cũng đã rất nhiều mà không ăn thua => tạo ra Bitcoin rất ít vì quá khó => thợ đào đã quá hao tổn nguyên khí để đào mà Bitcoin vẫn ít => buộc phải giữ lại Bitcoin mà không muốn bán vì sợ lỗ => Giá trị nội tại Bitcoin sẽ cũng rất cao dù cho tạm thấy tình thế giá Bitcoin thấp.
Việc giữ hay bán Bitcoin của thợ đào phụ thuộc vào tình thế và chiến lược lao động của họ, nếu họ giữ mãi không bán cũng không được vì đòi hỏi tiền lời để tái đầu tư sản xuất, bán tống bán tháo lại làm giảm cầu tăng cung… cho nên bài toán cung cầu này cũng đã tương đối cân bằng cho “giá” và “giá trị” không quá xa rời nhau.
Là một nhà đầu tư thông thái, tốt nhất bạn nên mua 1 món hàng dựa vào khả năng của chính bạn có thể đánh giá đúng “giá trị” của món hàng đó mà mua, không nên đánh giá món hàng đó dựa vào “giá cả” mà mua, sẽ dễ bị dính vào mấy con bong bóng lộ.

Thông tin trên cho rằng hiện tại chừng $5000 sản xuất 1 Bitcoin, chỉ là khảo sát ở tại nước Mỹ trong khi ngành công nghiệp này luôn ưu tiên chọn vị trí cung cấp điện rẻ, chi phí sản xuất Bitcoin tại Mỹ không thể nào đại diện cho chi phí sản xuất Bitcoin của thế giới. Như chi phí sản xuất một quả chuối ở Mỹ không đại diện cho chi phí sản xuất một quả chuối tương tự nhưng của chung cả thế giới trồng chuối, toàn thể ngành đó sẽ có một con số khác chứ không dùng con số của Mỹ làm đại diện.
Giả sử chi phí sản xuất 1 Bitcoin của toàn thể dân đào (TQ, VN, US, JP, KR…) thống nhất với nhau tạm gọi là sẽ tốn $1000 là chi phí trung bình giữa các nhóm để sản xuất 1 Bitcoin. Nhưng không có nghĩa đó sẽ là “giá cả” của Bitcoin, vì “giá cả” nó còn phụ thuộc vào trữ lượng và nhu cầu của thị trường, Bitcoin đã sản xuất được một thời gian rồi, số trữ lượng Bitcoin đó lại không ít và đang nằm trong tay một phần nhỏ của dân số gọi là cá mập và cá voi. Giả sử giá của Bitcoin có thể tụt thảm xuống giá sản xuất nhưng với khả năng của cá voi bán tháo nó vẫn có thể tụt thấp hơn cả $1000 ấy, vì vậy giả sử bạn đang mua 1 Bitcoin ở mức “giá trị” ($1000) mà thấy “giá cả” của Bitcoin đó bị tụt xuống thấp hơn cả mức giá trị đó thì cũng đừng hoảng, kẻ phải hoảng ở đây chính là hội thợ đào. Bản chất của tình huống này đó chính là nền công nghiệp sản xuất Bitcoin này đã sản xuất thừa, thừa quá nhu cầu của xã hội cần cái hàng hóa đó. Khi chuyện ấy xảy ra việc đào thêm Bitcoin dù rất khó khăn và tốn chi phí nhưng nhân loại đã thừa mứa và không cần thêm thì giá cả của Bitcoin sẽ vẫn không thể tăng lại, buộc phải giảm sản xuất Bitcoin và thị trường trở nên bảo hòa người ta sẽ không sản xuất thêm nữa cho đến khi “sức cầu” trở lại đủ để kích thích lại việc sản xuất Bitcoin. (Việc ngừng sản xuất thêm Bitcoin không có nghĩa là Bitcoin sẽ chết mà có thể thợ đào sẽ chỉ duy trì máy chủ đủ để giải quyết giao dịch ghi vào sổ cái chứ không giải mã để tạo mới Bitcoin)
Nếu tình huống Bitcoin thừa so với nhu cầu nhân loại đó xảy ra, tức là người ta cũng không quá cần thiết sự có mặt thêm của Bitcoin trên cõi đời này mà phải tốn quá nhiều chi phí như thế, người ta sẽ tìm cách tạo ra một hàng hóa khác giống với các đặc tính của Bitcoin nhưng chi phí sản xuất rẻ hơn, lúc này là thời điểm của các coin khác đi theo vết bánh xe của Bitcoin, Bitcoin sẽ bị bỏ qua trong mắt những người muốn sản xuất thêm Bitcoin (đào thêm), cho nên rất có thể 21 triệu Bitcoin nhân loại sẽ không bao giờ đào được hết vì họ sẽ chuyển sang đào một đồng tiền khác dễ hơn còn Bitcoin trở nên quá khó. (Cũng như Apple không muốn sản xuất thêm phiên bản iPhone đầu tiên vậy) nhưng đó cũng chỉ là một khía cạnh của vấn đề, vì hành động đó chẳng qua cũng chỉ là con người luôn cần phải tìm ra một hàng hóa thay thế để tận dụng được những tiện ích (giá trị sử dụng) của 1 món hàng đã trở nên “quá khan hiếm và quá khó sản xuất” đã từng cung cấp trước giờ. Thí dụ như vàng, thật ra nhu cầu của nhân loại đối với giá trị sử dụng của vàng (dẫn điện, trang sức, lấp lánh, tính chất vật chất của vàng cung cấp…) không tăng quá nhiều và thậm chí nhiều thứ khác rẻ hơn có thể thay thế nhưng vàng vẫn được giới đào vàng sản xuất mà không từ bỏ, thậm chí vàng vẫn giữ giá trị rất cao dù đặc tính vật chất của nó vẫn y vậy, và với những đặc tính mà vàng cung cấp, con người cũng đã cố tìm những vật chất khác để thay thế ví dụ như dẫn điện thì họ tìm cách tạo ra chất khác dẫn tốt hơn mà không việc gì phải dùng vàng cho đắt, nhưng không vì thế mà vàng bị bỏ xó. Vàng đã trở thành cái gì đó cũng giống như trạng thái Bitcoin bây giờ, nó có giá không phải chỉ vì người ta cần dùng cái giá trị sử dụng vật lý hóa học… ngay từ đầu mà nó mang lại nữa, mà vì tính chất xã hội lồng ghép thêm vào nó. Dù cho một thứ gì đó khác được sản sinh ra với sứ mệnh thay thế Bitcoin (giao dịch nhanh hơn, bảo mật hơn, tiện ích hơn…) nhưng không có nghĩa nó có thể thay thế được Bitcoin vì Bitcoin là chính nó còn cái thứ phát sinh sau sẽ phải có cái tên khác (ví dụ Bitcoin Cash chẳng hạn) một thứ nào đó cho dù giống vàng cách mấy nhưng nó không thể là vàng nếu như nó dễ sản xuất hơn vàng, nó sẽ phải có một cái tên khác, như vàng 2.0 chẳng hạn. Vì vậy, Bitcoin ngày nay của chúng ta không chỉ còn là Bitcoin mà lập trình viên hay Satoshi đã gán tiện ích (giá trị sử dụng) cho nó như ngày đó nó mới xuất hiện nữa, Bitcoin ngày nay nó có thêm tính chất mà xã hội – cộng đồng người dùng nó đã vô tình gán thêm vào khi sử dụng nó, phân phối nó (cái triết lý mà Bitcoin Cash nói là phải giữ ấy, thực chất là không hiểu con đường mà Bitcoin sẽ phải đi) vì thế nên ngoài cám ơn Satoshi, cám ơn cộng đồng Dev, hội thợ đào, phải cám ơn thêm hội cá mập, cá voi, cộng đồng Bitcoin, sản giao dịch, xã hội đen… tất cả đã gắn thêm tính chất xã hội sau cùng của Bitcoin, khiến nó thăng hoa so với bản thân nó, đó gọi là Bitcoin vượt qua chính mình.

** Chú ý những phân tích trên khá non và thiếu nghiêm túc từ cách đây nhiều năm lúc tôi vẫn chưa có đủ nhận thức về Bitcoin, bạn nên đọc những bài viết phân tích kỹ hơn và nghiêm túc hơn gần đây của tôi (nếu tôi có thời gian để viết lại các luận điểm rành mạch hơn) **